Türkiye’de aile birliği kapsamında oturma izni almak isteyen yabancılar için Aile İkamet İzni önemli bir seçenektir. Bu ikamet izni, Türk vatandaşı veya Türkiye’de yasal oturum hakkı bulunan kişilerin yabancı eş ve çocuklarına tanınan, aile bütünlüğünü sağlamayı amaçlayan bir oturma izni türüdür​. Bu rehberde aile ikamet izninin ne olduğu, başvuru şartları, gerekli belgeler, başvuru süreci, süresi ve yenileme işlemleri gibi tüm detaylar ele alınmakta; ayrıca olası ret nedenleri, hak ve sorumluluklar ve vatandaşlık sürecine etkisi açıklanmaktadır.

Aile İkamet İzni 

Aile İkamet İzni, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca düzenlenen bir ikamet izni çeşididir. YUKK Madde 34 uyarınca;

Türk vatandaşı, 5901 sayılı Kanunun 28. maddesi kapsamındaki kişiler (Mavi Kart sahipleri) veya geçerli bir ikamet izni bulunan yabancılar ile mülteci veya ikincil koruma statüsündeki kişilerin; yabancı eşlerine, kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuklarına veya bakmakla yükümlü oldukları yabancı çocuklarına verilen oturma iznidir​. Bu kişilere her defasında üç yıldan fazla olmayacak şekilde aile ikamet izni verilebilir. Ancak bu süre hiçbir şekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aşamaz.

Bu izin, ailenin Türkiye’de bir arada yaşamasını sağlamak amacıyla verilir ve aile yapısının korunması hedeflenir.

Aile ikamet izninde başvuru yapılabilmesi için “destekleyici” denilen bir sponsor kişinin varlığı şarttır. Destekleyici, aile bireylerine sponsor olarak onların Türkiye’de ikamet izni almasına olanak tanıyan kişidir. Destekleyici genellikle Türk vatandaşı eş veya Türkiye’de oturma izni bulunan yabancı eş olmaktadır. Kanuna göre birden fazla eşliliğin söz konusu olduğu durumlarda yabancı eşlerden sadece biri aile ikamet izni alabilir; ancak tüm eşlerden olan çocuklar bu haktan yararlanabilir. İkamet iznini alamayan diğer eşler ise diğer ikamet izni türlerine başvurabilir.

Aile İkamet İzni Başvuru Şartları

Aile ikamet izni alabilmek için hem destekleyici açısından, hem de başvuru sahibi yabancı açısından kanunla belirlenmiş bazı şartlar bulunmaktadır​.  6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 35. Maddesi bu şartları düzenlemektedir.

Destekleyici açısından aranan şartlar:

Toplam geliri asgari ücretten az olmamak üzere, ailedeki fert başına asgari ücretin üçte birinden az olmayan aylık gelire sahip olması,

Barınma imkanının ailedeki fert sayısına uygun olması,

Tüm aile fertleri için sağlık sigortası yaptırmış olması,

Başvuru tarihi itibarıyla son 5 yıl içinde aile düzenine karşı işlenmiş bir suçtan hüküm giymemiş olması (bu durumu adli sicil belgesiyle kanıtlaması gerekir)​,

Adres kayıt sisteminde kaydının bulunuyor olması,

Türkiye’de en az bir yıldır ikamet izniyle kalıyor olması şarttır. Ancak bilimsel amaçlı ikamet izni veya çalışma izni bulunanlar, Mavi Kart kapsamında olanlar veya Türk vatandaşlarıyla evli olan yabancılar hakkında bir yıllık ikamet şartı aranmaz.

İkamet iznine başvuran kişide aranan şartlar:

Destekleyicinin eşi veya çocuğu olduğunu kanıtlaması,

Destekleyici ile birlikte yaşadığını ve yaşama niyetinin olduğunu kanıtlaması,

Yalnızca ikamet izni almak amacıyla formalite evlilik yapmamış olması (evliliğin gerçek bir evlilik olması)​,

Eşlerden her biri için 18 yaşını doldurmuş olması,

Kanun’un 7. Maddesi uyarınca Türkiye’ye girmesi yasaklı olan yabancılardan olmamak şarttır.

Aile İkamet İzni İçin Gerekli Belgeler

Aile ikamet izni başvurusu yaparken hem başvuru sahibi yabancının hem de destekleyicinin bazı belgeleri ibraz etmesi gerekir. Başvuru sürecinin sorunsuz ilerlemesi için bu belgelerin eksiksiz hazırlanması önemlidir. Genel olarak istenen belgeler şunlardır:

Başvuruda Bulunan Eş İçin

İkamet İzni Başvuru Formu: Yabancı başvuru sahibi ile varsa yasal temsilcisi veya vekalet verilen avukat tarafından imzalanan form.

Pasaport veya Seyahat Belgesi: Başvuru sahibinin pasaportunun fotokopisi (kimlik bilgileri ve fotoğraf sayfaları ile giriş vizesi sayfaları dahil) hazırlanmalıdır. Randevu günü aslı da götürülmelidir.

Biyometrik Fotoğraf: Son 6 ay içinde çekilmiş, beyaz fonlu ve biyometrik özellikte 2 adet fotoğraf.

İkamet izni belge bedelinin ödendiğini gösterir belge/makbuz

Tek Giriş Vize Harcı Bedelinin Ödendiğini Gösterir Belge: Vize muafiyeti ile gelenler ve yasal kalış süresini ihlal edenler için.

Evlilik Belgesi: Eşler için resmi evlilik cüzdanı fotokopisi veya Türk vatandaşı eş için nüfus kayıt örneği. Yabancı ülke makamlarınca verildiyse apostilli ve Türkçe tercümesi onaylı olmalıdır.

Adres Bilgisini Gösterir Belge: E-devletten alınacak yerleşim yeri belgesi ve kalınacak yeri gösterir belge aranır. Kalınacak yer kişinin kendi evi, kiraladığı ev, otel, öğrenci yurdu vs. olabilir.

Çocuk Adına Yapılan Başvurularda

Pasaport veya pasaport yerine geçen belgeden ya da ulusal kimlik kartlarından anne ve  baba tespit edilemiyorsa, çocuğun onaylı doğum belgesi

Boşanma halinde çocuğun onaylı velayet belgesi veya velayetin ortak olması ya da diğer ebeveynin görme hakkının olması    durumunda   diğer ebeveynin vereceği onaylı muvafakatname 

Ebeveynlerden biri öldüyse onaylı ölüm belgesi, gaiplik halinde ise onaylı gaiplik kararı belgesi

Evlilik birliği dışında doğan çocuğun velayetinin diğer ebeveynde olduğunu gösteren tek ebeveyn belgesi.

Destekleyiciye İlişkin Belgeler (Başvuruda hazır bulunur)

Destekleyici Türk ise nüfus cüzdanı aslı ve fotokopisi,

Türk vatandaşı ile evli ise eş bilgilerinin bulunduğu Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneği gerekli olur.

Yabancı ise pasaport veya seyahat belgesi,

İkamet izni fotokopisi,

Kalınacak sürede yeterli gelire sahip olduğunu belgelemesi,

Geçerli sağlık sigortası tüm aile için yaptırması,

Adli sicil kaydı,

Biyometrik fotoğraf.

Aile İkamet İzni Başvuru Süreci

Online Başvuru ve Randevu: Başvuru sahibi yabancı veya onun adına hareket eden kişi, ilk olarak e-İkamet web sitesi üzerinden “İlk Kez İkamet İzni Başvurusu” seçeneği ile başvuru formunu doldurur. Bu aşamada kişisel bilgiler, pasaport bilgileri, destekleyici (eş) bilgileri, ikamet izni talep süresi ve kalınacak adres gibi alanlar eksiksiz girilmelidir. Sistem üzerinden başvuru tamamlandığında, yabancıya uygun bir randevu tarihi ve saati verilir​.

Belgelerin Hazırlanması: Randevu gününe kadar gerekli tüm belgeler yukarıda listelendiği şekilde hazırlanır. Başvuru formunun çıktısı alınarak başvuru sahibi ve/veya eşi tarafından imzalanır. Pasaport, evlilik belgesi gibi orijinal evraklar ve fotokopileri dosyaya eklenir.

Randevu ve Başvurunun Tamamlanması: Belirlenen tarihte başvuru sahibi (ve gerekliyse destekleyici eş), ikamet edilen şehirdeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nde hazır bulunur.

Başvuru Sonrası Süreç: Başvuru tamamlandığında Göç İdaresi, yabancıya İkamet İzni Müracaat Belgesi adında bir belge verir. Bu belge, başvuru sonuçlanana dek yabancının Türkiye’de yasal olarak kalmasını sağlar ve başvuru değerlendirilirken yabancı bu belge ile (eğer gerekirse) 15 günü aşmayan yurt dışı seyahat yapabilir.

Aile İkamet İzni Uzatma

İzin süresi dolduğunda, aile ikamet izni sahibi yabancı Türkiye’de kalmaya devam etmek istiyorsa süre bitmeden önce uzatma başvurusu yapmalıdır.

Uzatma Başvurusu: Aile ikamet iznini uzatmak için, mevcut iznin bitiş tarihinden geriye doğru 60 gün içinde başvuru yapılması gerekir. Uzatma başvuruları da yine e-İkamet sistemi üzerinden online form doldurularak alınır ve genellikle ilk başvuruya benzer şekilde randevu ile belge teslimi şeklinde ilerler. Ancak uzatma başvurularında istenen belgeler çoğunlukla ilk başvurudaki belgelerle aynıdır; ek olarak mevcut ikamet kartı fotokopisi ve uzatma başvuru formu da sunulur.

Aile İkamet İzni Başvurusunun Reddedilme Nedenleri

Göç İdaresi, başvuru şartlarının karşılanmadığı veya aile ikamet izninin kötüye kullanılabileceği durumlarda başvuruyu reddedebilir ya da mevcut izni iptal edebilir. Aile ikamet izni taleplerinin reddine veya iznin iptaline yol açabilecek başlıca nedenler şunlardır:

Şartların Sağlanmaması: Destekleyici veya başvuru sahibi yabancının Kanun’da aranan koşulları yerine getirememesi ya da başlangıçta sağlanan koşulların sonradan ortadan kalkması halinde aile ikamet izni verilmez, verilmiş ise uzatılmaz​.

Gerçek Dışı/Başka Amaçla Kullanım: Aile ikamet izninin veriliş amacı dışında kullanıldığının tespit edilmesi de ret veya iptal sebebidir.

Sınır Dışı veya Giriş Yasağı Kararı: Başvuru sahibi yabancı hakkında Türkiye’ye giriş yasağı veya deport (sınır dışı) kararı bulunması halinde başvuru reddedilir; eğer yabancı Türkiye’de ikamet ederken bu tür bir karar alınırsa mevcut ikamet izni iptal edilir​.

Anlaşmalı Evlilik (Sahte Evlilik): Yabancının sadece ikamet izni alabilmek amacıyla formalite bir evlilik yaptığının tespit edilmesi durumunda aile ikamet izni verilmez. Eğer izin verilmiş ve daha sonra evliliğin sahte olduğu anlaşılmışsa, bu ikamet izni derhal iptal edilir​.

Aile Oturma İzni Reddine Karşı İtiraz ve İptal Davası

İkamet izni başvurularında reddedilme ihtimalinde, itiraz hakkı bulunmaktadır. İtiraz başvurularında yetkili mercii, ret kararını veren makam veya ret kararı veren makamın bir üst makamıdır. Ret kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde Göç İdaresi Genel Müdürlüğüne itirazda bulunmak gerekmektedir.

Ret kararı aynı zamanda idari işlem niteliğinde olup idare mahkemesinde iptal davası da açılabilmektedir. Yine iptal davası için de ret kararının tebliğinden itibaren 60 günlük süre bulunmaktadır. Dava sürecinde profesyonel bir hukuki destek almak, sürecin doğru yönetimi ve olumlu sonuçlanması açısından başvuran tarafından değerlendirilmelidir.

S.S.S. (Sıkça Sorulan Sorular)

Soru 1: Aile ikamet izni sahibi olarak Türkiye’de çalışabilir miyim?
Cevap: Hayır. Aile ikamet izni size doğrudan bir çalışma izni sağlamaz. Türk mevzuatında geçerli bir çalışma izni, ikamet izni yerine geçerken ikamet izinleri çalışma izni yerine geçmemektedir.

Soru 2: Aile ikamet izni başvurusu kaç günde sonuçlanır?
Cevap: Başvuru dosyanız tam ise genellikle 2-4 hafta içinde sonuç alabilirsiniz. Göç İdaresi’nin iş yoğunluğuna göre değişebilmekle birlikte çoğu aile ikameti başvurusu 15-30 gün içerisinde karara bağlanmaktadır​. Başvurunuz onaylandığında ikamet izni kartınız basılır ve PTT ile adresinize teslim edilir. Başvuru sonrası size verilen “Müracaat Belgesi” ile sonuç beklerken yasal olarak Türkiye’de kalmaya devam edebilirsiniz​.

Soru 3: Aile İkamet İzninden Kimler Faydalanabilir?

Aile ikamet izni Türk vatandaşı veya Türkiye’de geçerli bir ikamet izni bulunan yabancılarla aile bağı olan kişilere verilir. Bu kapsamda:

Türk vatandaşı veya ikamet iznine sahip yabancıların yabancı uyruklu eşleri,

Destekleyicinin 18 yaşından küçük yabancı çocukları,

Destekleyicinin kendisine bağımlı yabancı çocukları aile ikamet izni alabilir. Ancak destekleyici kişi birden fazla eşli ise, yalnızca bir eşe aile ikamet izni verilir.

Soru 4: Aile İkamet İzni En Fazla Kaç Yıl Verilir?

Aile ikamet izni her başvuruda en fazla 3 yıl süreyle verilir, ancak destekleyici kişinin Türkiye’deki ikamet süresinden daha uzun olamaz. Örneğin, destekleyicinin çalışma izni 2 yıl ise, aile ikamet izni de en fazla 2 yıl olarak verilir. Türk vatandaşı olan destekleyiciler için genellikle 3 yıla kadar izin verilebilir.