Meslek Hastalığı Nedeniyle Tazminat
Meslek hastalığı, bir işçinin, çalıştığı ortam ve işyerindeki koşullar nedeniyle sağlık sorunları yaşaması durumudur. İşçi, çalıştığı işyerinde maruz kaldığı zararlı etkenler sonucu hastalık geliştirdiğinde, meslek hastalığı nedeniyle tazminat talep edebilir. Türkiye’deki hukuki düzenlemelere göre, işçiler, çalışırken maruz kaldıkları tehlikeler nedeniyle zararlar yaşadığında, işverenlerine karşı tazminat davası açma hakkına sahiptir.
Meslek hastalığı tazminatları, işçinin yaşadığı sağlık sorunlarına ve hastalığın işyerindeki koşullarla olan ilişkisine göre hesaplanır. Türkiye’de, meslek hastalığına karşı koruyucu bir dizi yasal düzenleme bulunmakla birlikte, işçiler, bu hastalıkların işyeri koşullarına dayandığını kanıtladıkları takdirde tazminat talep edebilirler. Çalışanların sağlıklarını koruma yükümlülüğü ise, işverenlere aittir. Yasal düzenlemelere göre, işveren, çalışanlarının sağlığını korumakla yükümlüdür.
Meslek hastalığı, genellikle uzun süreli maruziyetle gelişen bir hastalık türüdür. Bu nedenle işçinin yaşadığı hastalığın, işyerindeki koşullar ile doğrudan bağlantısı olmalıdır. Çalışan, tıbbi raporlarla hastalığının işyerindeki ortamdan kaynaklandığını belgeleyebilir ve tazminat talep edebilir.
Bu yazı, 2025 yılı itibarıyla güncel mevzuat ve yargı kararları doğrultusunda hazırlanmıştır.
Meslek Hastalığı Nedir?
6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu (m.3/1-L) meslek hastalığının tanımını yapmıştır;
“Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığı” olarak açıklanmıştır.
Yine 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu da meslek hastalığının tanımını yapmış ve detaylandırmıştır;
Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması MADDE 14- Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.
SGK tarafından tanınan meslek hastalıkları listesi ve bu hastalıkların belirlenmesi için sağlık raporları büyük önem taşır. Hastalığın işyeriyle doğrudan bağlantısı ispatlanmalıdır.
Meslek Hastalığının Şartları
Sigortalı İşçi: 5510 sayılı kanuna göre meslek hastalığı tespit edilmesi gereken işçinin sigortalı olması gerektiği açıkça belirtilmiştir. Bununla birlikte işçi sigortalı olmasa da mahkemeye başvurularak hem meslek hastalığı hem de sigortalılık tespiti için karar verilmesi istenilebilir. Açılacak tespit davası burada işçinin haklarının korunmasına yardımcı olacaktır.
İşin Yürütülmesi Sırasında Hastalığın Meydana Gelmesi: Bu şartı aslında illiyet bağı olarak adlandırabiliriz. Meydana gelen hastalığın, yapılan işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden gerçekleştiği durumlarda meslek hastalığının varlığından bahsedilebilir.
Hastalık Şartı: İşçinin geçirdiği meslek hastalığı Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü’nde yer alan hastalıklardan biri olduğu takdirde meslek hastalığı için gerekli olan hastalık şartı yerine getirilmiş olur. Bu sayılan hastalıkları ayrıca inceleyeceğiz.
Belirli Süre Şartı: Yaşanan hastalığın meslek hastalığı sayılabilmesi için meslek hastalığının belirli bir süre boyunca çalışarak meydana gelmiş olması gerekmektedir. Zira ani bir biçimde meydana gelen durumlar genel olarak “iş kazası” olarak nitelendirilmektedir. Meslek hastalığı süre bakımından iş kazasına göre farklılık göstermektedir.
Meslek Hastalıkları Nelerdir?
Meslek hastalıkları Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü’nün 5. Maddesinde sayılmış olup aşağıdaki gibidir;
- Baş arızaları (kafa kemikleri, nöroloji, nöröşirürji, psikiatri arıza ve hastalıkları)
- Göz arızaları
- Kulak arızaları
- Yüz arızaları
- Boyun arızaları
- Göğüs hastalıkları
- Omuz ve kol arızaları
- El bileği ve el arızaları
- El parmakları arızaları
- Omurga arızaları
- Karın hastalık ve arızaları,
- Pelvis ve alt ekstremite arızaları
- Endokrin, metabolizma, kollagen doku, periferik damar hastalıkları, hematolojik ve romotoid hastalıklar
- Deri arızaları ve yanıklar
Tüzüğe eklenen A cetveli, iş kazalarının neden olduğu hastalık ve arızalarla meslek hastalıklarını ve bunların neden olduğu arızaları, vücuttaki yerlerine göre sınıflandıran ve başlıkları aşağıda gösterilen 14 listeden oluşur.
Meslek Hastalığı Nasıl Tespit Edilir?
Meslek hastalığının tespiti için öncelikle sağlık raporu alınması gerekmektedir. 5510 sayılı kanuna göre SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usule uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı olan diğer tıbbi belgelerin incelenmesi gerekmektedir.
Gerekli görüldüğü durumlarda yine SGK tarafından işyerindeki çalışma şartları, ortamı ve tıbbi sonuçlara etkisine dair denetim raporları alınıp incelenmesi yapılabilir.
Meslek hastalığının ilgili işten ayrıldıktan sonra ortaya çıkması halinde yapılacak işlemler de yine 5510 sayılı kanunun 14. Maddesinde belirtilmiştir. Buna göre meslek hastalığı, işten ayrıldıktan sonra ve yapılan işten dolayı ortaya çıktıysa işçi işinden ayrılmasıyla hastalığın ortaya çıkması arasında Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliğinde geçen süreyi geçirmeden bu iddiasını kanıtlamalıdır. Yine bu yönetmeliğin 18. Maddesinde meslek hastalıkları aşağıdaki şekilde gruplandırılmıştır;
Meslek hastalıkları listesi
MADDE 18 – (1) Meslek hastalıkları, Meslek Hastalıkları Listesinde (Ek-2);
- A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları,
- B Grubu: Meslekî cilt hastalıkları,
- C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer meslekî solunum sistemi hastalıkları,
- D Grubu: Meslek bulaşıcı hastalıkları
- E Grubu: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları, olmak üzere beş grupta toplanmıştır.
Meslek Hastalığı İşverenin Bildirim Yükümlülüğü
Meslek hastalığının meydana geldiğini öğrenen işveren bu durumun öğrenildiği tarihten başlayarak üç işgünü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile Kuruma bildirilmesi zorundadır. Bu bildirimi zamanında ve eksiksiz şekilde yapmadığı takdirde işverene bu durum için yapılmış bulunan masraflar ile ödenmişse geçici iş göremezlik ödenekleri rücu edilir.
Meslek Hastalığı Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat
Meslek hastalığına yakalanan işçinin maddi ve manevi tazminat hakları bulunmaktadır. 5510 sayılı Kanun 16. Maddesine göre Sigortadan karşılanan haklar;
- a) Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi,
- b) Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması,
- c) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması,
- d) Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi,
- e) İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi hakları sağlanmıştır.
Sigorta Kapsamı Dışındaki Zararlar
Yukarıda saydığımız Sigorta kapsamında sağlanan haklar dışında kalan tazminat alacakları da mevcuttur.
TBK Madde 54 uyarınca kazanç kaybı, tedavi giderleri, ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan zararlar ve çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar haksız fiilden kaynaklı borç ilişkisinin bedensel zararlarına dahil olup tazminat konusu edilebilecektir.
Meslek hastalığına yakalanan işçinin ölümü halinde ise TBK Madde 53 uyarınca cenaze giderleri, ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar ve destekten yoksun kalma tazminatının karşılanması gerekecektir. Destekten yoksun kalma hakkında sitemizde bulunan makaleden daha detaylı bilgi alabilirsiniz.
TBK Madde 56 ise manevi tazminat talebinin dayanağını oluşturmaktadır. Buna göre meslek hastalığı sonucu rahatsızlanan işçi veya vefat eden işçinin yakınlarına uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir.
Meslek Hastalığı Tazminat Davasında Zamanaşımı
TBK Madde 146 uyarınca meslek hastalıklarına yönelik tazminat davalarında 10 yıllık zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Zamanaşımı süresi zararın öğrenildiği tarihten itibaren başlamakta olup bu kapsamda alınacak doktor raporunun tarihi önem arz etmektedir.
Meslek Hastalığı Tazminat Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Meslek hastalıklarına yönelik tazminat davalarında 5510 sayılı kanunun 101. Maddesine göre iş mahkemeleri görevlidir.
İş Mahkemeleri Kanunu’nun 6. Maddesi uyarınca yetkili mahkeme ise davalının, davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.
Meslek Hastalığı Nedeniyle Tazminat ve Avukat Desteği
Meslek hastalığı nedeniyle tazminat talep etmek, işçinin sağlık haklarını korumak ve haksız işyeri koşullarından kaynaklanan zararlarını gidermek için kritik bir adımdır. Ancak, bu süreç karmaşık hukuki prosedürler ve uzmanlık gerektiren tıbbi kanıtlar içerdiği için, profesyonel bir avukat desteği almak oldukça önemlidir. Meslek hastalığı tazminatı talep ederken, işçi, hastalığının işyerindeki koşullarla bağlantısını ispatlamak zorundadır. Bu noktada bir avukat, doğru delil toplama, bilirkişi raporları alma ve hukuki stratejiler oluşturma konusunda yardımcı olur.
Avukat, işçi haklarını savunarak sürecin her aşamasında işçiyi yönlendirebilir, gerekli belgeleri hazırlayabilir ve mahkeme sürecinde etkili bir temsil sağlar. Bu nedenle, meslek hastalığı tazminatı davasında hukuki yardım almak, işçilerin haklarını en iyi şekilde savunmalarını sağlar.
Sık Sorulan Sorular (S.S.S.)
1- Meslek hastalığından tazminat alınır mı?
Evet, meslek hastalığı nedeniyle hem SGK’dan gelir bağlanabilir hem de işverene karşı tazminat davası açılabilir. İşverenin kusuru varsa sorumluluğu daha da artar.
2- Meslek hastalığı raporu yüzde kaç olmalı?
Tazminat alınabilmesi için iş gücü kaybının genellikle %10 ve üzeri olması gerekir. Bu oran, maluliyet cetvellerine göre belirlenir ve sağlık kurulu raporuyla tespit edilir.
3- Meslek hastalığı nasıl ispatlanır?
Hastalığın, yapılan işle doğrudan bağlantılı olduğu; işyeri ortamı, çalışma koşulları ve meslek hastalıkları listesi ile desteklenerek ispatlanmalıdır. Sağlık raporu ve uzman bilirkişi incelemesi bu süreçte belirleyicidir.
4- Hastalıktan dolayı tazminat alınır mı?
Evet, eğer hastalık işyerinden kaynaklanıyorsa ve gerekli korunma önlemleri alınmamışsa, işverene karşı tazminat davası açılabilir.
5- Sağlık sorunları nedeniyle işten ayrılan tazminat alabilir mi?
Evet, eğer sağlık raporu ile çalışmasının mümkün olmadığı belgelenirse, haklı nedenle fesih kapsamında kıdem tazminatı talep edebilir.
Meslek Hastalığı Nedeniyle Tazminat Yargıtay Kararları
Meslek Hastalığının SGK’ya Bildirilmemesi
(Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2013/3910 E., 2013/10461 K.)
Somut olayda, davacı tarafından meslek hastalığı olduğu iddia olunan olayın Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmediği anlaşılmaktadır. Kurumca sigortalıya gelir bağlanabilmesi için öncelikle zararlandırıcı olayın meslek hastalığı niteliğince olup olmadığının tespiti ön sorundur. Meslek hastalığının tespiti ile ilgili ihtilaf Sosyal Güvenlik Kurumunun hak alanını doğrudan ilgilendirmekte olup tazminat davasında kurum taraf değildir.
Yapılacak iş; davacıya meslek hastalığını Sosyal Güvenlik Kurumuna ihbarda bulunmak, olayın Kurumca meslek hastalığı olarak kabul edilmemesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumunu ve hak alanını etkileyeceğinden işveren aleyhine “meslek hastalığının tespiti” davası açması için önel vermek, tespit davasını bu dava için bekletici sorun yaparak çıkacak sonuca göre, olayın Kurumca meslek hastalığı olduğunun kabul edilmesi halinde ise davacıya Kuruma müracaat ederek sürekli iş göremezlik oranının belirlenmesi giderek meslek hastalığı sigorta kolundan sürekli iş göremezlik geliri bağlanması için önel vermek ve çıkacak sonuca göre bir karar vermektedir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA,bozma nedenine göre sair hususların incelenmesine şimdilik yer olmadığına, aşağıda yazılı temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,
21.05.2013 gününde oybirliğiyle karar verildi.
(Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2019/3471 E., 2019/7699 K.)
Meslek Hastalığının İşe Girer Girmez Ortaya Çıkamayacağına İlişkin
Somut olayda, Adli Tıp İkinci Üst Kurul raporunda davacının 2008-02/01/2012 tarihleri arasında davacıdaki meslek hastalığı sebebiyle %13 meslekte kazanma güç kayıp oranını belirlenmiş ise de davacının 14/08/2008 tarihinde davalı iş yerinde çalışmaya başladığı, dolayısıyla işe girer girmez hemen meslek hastalığının söz konusu olmayacağı, bu kapsamda 02/01/2012 tarihinde sona eren meslek hastalığının kesin olarak ilk ne zaman başladığının tespiti ve yine bu çalışma süresinde hangi aşamalarda hangi iş göremezlik oranlarının gelişeceği, en son %13 iş göremezlik oranına ulaşılan tarihe kadar ayrıntılı tespitin yapılabileceği bir ek rapor alınması için dosyasının tekrar Adli Tıp İkinci Üst Kuruluna gönderilmesi ve bu yönde rapor alınmasıyla birlikte sonuca gidilmesi gerekirken, eksik inceleme ile hüküm tesisi hatalı olmuştur.
(Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/698 E., 2023/617 K.)
Akciğer Kanseri ile Meslek Hastalığı İlliyet Bağı
Somut olayda her ne kadar ilk derece mahkemesi karar gerekçesinde kişinin ölümü ile meslek hastalığı arasında illiyet bağı kurulamadığı belirtilmiş ise de hükme dayanak kılınan Adli Tıp Kurumu 1. İhtisas Dairesi’nin 26.08.2019 tarihli raporunda kişinin ölümünün akciğer kanserinden kaynaklandığı belirtilmekle birlikte akciğer kanseri ile meslek hastalığı arasında illiyet bağı bulunup bulunmadığı konusunda herhangi bir değerlendirme yapılmadığı görülmekle bu husus tereddüte yer bırakmaksızın belirlenmeden yazılı şekilde davanın reddine karar verilmesi isabetsiz olmuştur.
Mahkemece yapılacak iş, müteveffanın vefatından önce tutulmuş olduğu pnömokonyoz meslek hastalığı ile vefatına neden olan akciğer kanseri arasında illiyet bağı bulunup bulunmadığı noktasında öncelikle Adli Tıp Kurumu 1. İhtisas Dairesi’nden, raporlar arasında çelişki bulunması halinde ise Adli Tıp Kurumu 3. Üst Kurulu’ndan rapor almak ve çıkacak sonuca göre bir karar vermekten ibarettir.
Ayrıca İş Kazası Nedeniyle Tazminat yazımızı da inceleyebilirsiniz.
