Trafik kazası sonrasında aracınız tamirde kaldıysa ve bu süre boyunca araçsız kalarak mağduriyet yaşıyorsanız, araç mahrumiyet bedeli adı altında bir tazminat talep edebileceğinizi biliyor muydunuz? Bu terim, kazada hasar gören aracını belli bir süre kullanamayan kişilerin uğradığı maddi zararının karşılanmasını ifade eder. Bir başka deyişle, aracınız onarımda olduğu için kullanılamadığı günlerin ekonomik değeri size ödenebilir. Türk hukukunda, kusuruyla başkasına zarar veren kişi bu zararı tazmin etmekle yükümlüdür. Bu yazımızda trafik kazası tazminat sürecinde önem taşıyan araç mahrumiyet bedelinin ne olduğunu, hangi durumlarda talep edilebileceğini ve nasıl hesaplandığını açıklıyoruz.
Araç Mahrumiyet Bedeli
Araç mahrumiyet bedeli, trafik kazası nedeniyle hasar gören aracın onarım süresi boyunca araç sahibinin aracını kullanamamasından doğan maddi kaybın tazmin edilmesidir. Yargıtay’ın tanımına göre bu bedel, kazada kusursuz (veya daha az kusurlu) olan araç sahibinin, aracını kullanamadığı süre zarfında benzer nitelikte bir ikame araç için ödemesi gereken miktara eşittir. Halk arasında araçtan yoksun kalma tazminatı, araç yattı parası veya mahrumiyet bedeli gibi terimlerle de anılır. Bu tazminat kalemi, araç değer kaybı tazminatından farklıdır; değer kaybı aracın ikinci el değerindeki düşüşü karşılarken, araç mahrumiyet bedeli aracın kullanılamadığı günlerin ekonomik karşılığını kapsar.
Türk Borçlar Kanunu’na göre haksız fiil ile zarara yol açan kişi, bu zararı gidermek zorundadır. TBK Madde 49:
“MADDE 49- Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür.
Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına kasten zarar veren de, bu zararı gidermekle yükümlüdür.”
Trafik kazasına sebebiyet vermek de bir haksız fiil olarak nitelik kazanmakta olup, trafik kazası kaynaklı tazminat talepleri de haksız fiil sorumluluğunda değerlendirilir.
Karayolları Trafik Kanunu’nda da araç işleteninin sorumluluğu düzenlenmiş olup, kusurlu sürücü ile araç sahibi (işleten) bu tür zararlardan müteselsilen sorumludur. Yani kazada size kusuruyla zarar veren sürücü ve araç sahibi, aracınızın kullanılamadığı dönemin zararını ödeme yükümlülüğü altındadır.
KTK Madde 3’te yer alan tanımlara göz attığımızda bu sorumlu kişiler şu şekilde tanımlanmaktadır:
“Sürücü: Karayolunda, motorlu veya motorsuz bir aracı veya taşıtı sevk ve idare eden kişidir.
İşleten: Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehni gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır.”
Araç mahrumiyet bedeli talepli davalarda bu tanımlara göre kazaya sebebiyet veren aracın sürücüsü ve işleteni birlikte sorumlu olacaktır.
Araç Mahrumiyet Bedeli Hangi Durumlarda Talep Edilebilir?
Özellikle iki veya daha fazla taraflı trafik kazaları sonrasında, kazada tam kusurlu olmayan taraf aracından mahrum kaldığı süre için bu tazminatı talep edebilir. Eğer başka bir sürücünün kusuruyla aracınız hasar görmüş ve tamir sürecine girmişse veya araç kullanılmaz hale gelmişse, uğradığınız kaybı talep edebilirsiniz. Bu hak, hem şahsi kullanım amaçlı özel araçlar için hem de ticari amaçla kullanılan araçlar için geçerlidir. Örneğin bir taksi, minibüs veya şirket aracı kazadan dolayı çalışamaz hale geldiyse, sahibi hem araç mahrumiyet bedelini hem de uğradığı kazanç kaybını talep edebilir. Kazanç kaybı araç mahrumiyet bedelinden ayrı değerlendirilmekte olup kazanç kaybında uğranılan zararın belgelenmesi için, kaza öncesi araç sayesinde elde edilen gelirlerin faturalanması önem taşımaktadır.
Talep edilebilecek süre, aracın onarımda kalması gereken makul süre kadardır. Bazı durumlarda elde olmayan sebeplerden ötürü aracın onarım süresi uzayabilmektedir. Değişecek parçanın zamanında gelmemesi, onarım yapan tamir servisinin ağır hareket etmesi gibi durumlar bu bedelde dikkate alınmaz. Aracın onarımının hiçbir aksaklık olmadığı takdirde makul sürede onarılabileceği süre hesaplanarak mahrumiyet bedeline ulaşılır.
Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da kusur durumudur. Kendi kusurunuz varsa bu tazminatı talep hakkınız tamamen kaybolmaz; kusurunuz oranında indirim yapılır. Örneğin kazada %75 karşı taraf, %25 siz kusurlu iseniz, hesaplanan mahrumiyet bedelinin %75’ini talep edebilirsiniz. Ancak %100 kusurlu taraf iseniz, başkasından talep edebileceğiniz bir zarar kalemi olmadığından mahrumiyet bedeli de isteyemezsiniz.
Pert Araçlarda Mahrumiyet Bedeli Nasıl Hesaplanır?
Eğer araç pert (tam hasarlı) olduysa, yeni bir araç satın almak için gereken makul süre kullanım kaybı süresi olarak kabul edilir. Örneğin Yargıtay, pert olan araç için kazadan sonraki makul araç edinme süresi kadar mahrumiyet tazminatı ödenebileceğine hükmetmiştir. Pert araç artık kullanılamayacak halde değerlendirildiğinden bu durumlarda mahrumiyet bedelinin yeni makul araç edinme süresi olarak değerlendirilmesi gerektiği görüşü belirtilmiştir.
Araç Mahrumiyet Bedeli Zamanaşımı Süresi
Trafik kazası kaynaklı maddi tazminat talepleri için haksız fiillerde zamanaşımı süresi olarak belirlenen kazayı öğrendiğiniz tarihten itibaren 2 yıl (her hâlde kaza tarihinden itibaren 10 yıl) zamanaşımı süresi uygulanır. TBK Madde 72:
“MADDE 72- Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. “
Araç Kiralamak Zorunlu Mudur?
Kazadan sonra aracınızdan mahrum kaldığınız dönem için tazminat istemek için araç kiralamış olma şartı yoktur. Yani cebinizden fiilen bir kiralık araç ücreti çıkmamış olsa bile, hukuk düzeni bu dönemdeki kullanım kaybınızı “varsayılan” bir kira bedeli üzerinden hesaplayıp karşı taraftan tahsil edebilmenize imkân tanır. Yargıtay kararlarında da “davacı tarafından araç kiralandığına dair belge veya ödeme belgeleri sunulmasa da hâkim zararı belirleyebilir” diye açıkça vurgulanmıştır.
Araç kiralamadıysanız dahi bu hak kaybolmaz; bilirkişi tarafından aracınızla emsal bir aracın günlük kira bedeli ve onarım süresi dikkate alınarak zarar hesabı yapılır.
Araç Mahrumiyet Bedeli Nasıl Hesaplanır?
Araç mahrumiyet tazminatının hesaplanması, aracınızın kullanılamadığı gün sayısının, aynı veya benzer segmentte bir aracın günlük kira bedeli ile çarpılması yoluyla yapılır. Formül basit olmakla birlikte, doğru bir hesaplama için bazı parametreler göz önünde bulundurulur:
Onarım Süresi: Aracın serviste kaldığı veya pert halinde yeni araç edinmek için gereken makul gün sayısı esas alınır.
Günlük Emsal Kira Bedeli: Aracınızın marka, model, sınıf ve yaşına göre piyasada benzer bir aracın günlük kiralama ücreti tespit edilir.
Kusur Oranı: Karşı tarafın kusur oranı, tazminatın tamamını mı yoksa bir kısmını mı alabileceğinizi belirler (yukarıda açıklandığı gibi). Örneğin %100 karşı taraf kusurluysa tamamı, %50 kusurluysa hesaplanan tutarın yarısı talep edilir.
Tasarruf Edilen Giderler: Aracınız kullanılmadığı için o dönemde yapmadığınız yakıt, bakım, amortisman gibi masraflar hesaplamada dikkate alınabilir.
Ticari Araçlarda Kazanç Kaybı: Aracınız ticari amaçla gelir getiren bir araç ise (örneğin taksi, nakliye aracı, servis aracı vb.), onarım süresince uğradığınız kazanç kaybı da ayrıca hesaplanabilir. Ticari araç sahibi, tercihe göre ya bu kazanç kaybını ya da ikame araç kiralama bedelini talep etmeyi seçebilir.
Güncel davalarda ortalama olarak makul onarım süresi 15 gün olarak hesaplanmaktadır. Günlük emsal kira bedelleri ise ortalama 1.400 TL bandında belirtilmektedir. Böyle bir durumda 1.400 x 15= 21.000 TL araç mahrumiyet bedeli bilirkişiler tarafından belirlenmektedir.
Sigorta Şirketine Dava Açılabilir mi?
Trafik kazası sonrası birçok kişi doğal olarak karşı tarafın sigorta şirketinden tüm zararlarını karşılamasını bekler. Zorunlu trafik sigortası (ZMSS), karşı tarafa verdiğiniz zararların teminat altına alındığı bir poliçedir. Ancak bu poliçenin kapsamı, sadece doğrudan maddi zararlar (örneğin aracın tamir masrafları ve değer kaybı) ile bedeni zararları kapsar. Araç mahrumiyetinden doğan zararlar ise doğrudan zarar kapsamında görülmediğinden trafik sigortası teminatına dahil değildir.
Yani kaza sonrası tazminat haklarınızı kullanmak istediğinizde; aracınızın kaza kaynaklı hasar tutarı ve değer kaybı alacakları ZMMS poliçelerinden karşılanacak olup Sigorta Tahkim Komisyonu nezdinde açılacak tahkim yargılamaları ile tazmin edilebilecektir. Araç mahrumiyet bedeli için ise ZMMS poliçelerinde bu teminat bulunmadığı için kazaya sebebiyet veren araç sürücüsü ve ruhsat sahibine icra veya dava yoluyla gidilecektir.
İkame Araç Bedeli Nedir?
İkame araç bedeli ise araç mahrumiyet bedelinden farklı olarak kasko poliçelerinde teminat olarak yer alabilmektedir. Kasko poliçenize ek ücretler ödeyerek ikame araç bedelini teminat olarak ekletebilirsiniz. Bu durumlarda yaptığınız kaza sonrası onarım sürecinde sigortanız size geçici bir araç sağlayabilir veya kira ücretinizi karşılayabilir. Ancak zorunlu trafik sigortasından araç mahrumiyet bedelini doğrudan alamayacağınızı unutmamalısınız.
Araç Mahrumiyet Bedeli Talepli İcra veya Dava Yolu
Araç mahrumiyet bedeli talep etmek isteyen mağdur, yukarıda da belirttiğimiz üzere sorumlular olan araç sürücüsü veya işletene karşı icra veya dava yoluna başvurabilir.
İcra yoluyla alacağını tahsil etmek isteyen alacaklı kaza tespit tutanağı, eksper raporu, onarım faturaları gibi belgelerle alacağını delillendirerek karşı tarafa ödeme emri göndertebilir. Borçlu itiraz etmezse icra takibi kesinleşir ve haciz yoluna gidilebilir. İtiraz gelirse alacaklı olarak mahkemede itirazın kaldırılması davası açarak hakkınızı ararsınız. Uygulamada genelde icra takiplerine itiraz edildiği için mecburen itirazın iptali davası açılmakta ve süreç gecikebilmektedir. Bunun yerine ikinci yol olan doğrudan dava yoluna gitmek daha mantıklı olmaktadır. Dava yoluna başvurarak araç mahrumiyet bedeli talep edildiğinde mahkemece bilirkişi incelemesine gidilecek olup bu inceleme sonucu gelen bilirkişi raporu, zararınızın miktarını belirleyecektir. Sonrasında ise mahkemece bilirkişi raporuna istinaden verilen karar icra yoluyla karşı taraftan tahsil edilebilecektir.
Araç Mahrumiyet Bedeli Görevli ve Yetkili Mahkeme
Bu tür davalar Asliye Hukuk Mahkemelerinde görülmekte olup, kazanın meydana geldiği yer veya davalının yerleşim yeri mahkemesinde açılabilecektir.
Arabuluculuk Zorunlu Mu?
Araç mahrumiyet talepli davaların öncesinde arabulucuya başvurmak zorunlu değildir. Ancak mağdur taraf dilerse ihtiyari arabuluculuk sürecini başlatarak dava yoluna gitmeden bu alacağı tahsil etmek için karşı taraf ile anlaşmayı deneyebilir.
Araç Mahrumiyet Bedeli Avukatı
Trafik kazası sonrası tazminat süreçleri karmaşık olabilmektedir. Deneyimli bir avukatın desteği, hak kaybına uğramadan süreci tamamlamanıza yardımcı olur. Trafik kazası sonrası alacak kalemleri olan hasar bedeli, değer kaybı bedeli ve araç mahrumiyet bedeli alacaklarını alanında uzman bir avukat vasıtasıyla yürütmek hem alacak tutarınızı hem de sürecin sağlıklı yönlendirilmesini önemli ölçüde etkileyecektir.
Kısacası, araç mahrumiyet bedeli talebinde avukat desteği almak sizin için sürecin stresini azaltır ve haklarınızın tam olarak korunmasını sağlar. Özellikle yüksek meblağlı taleplerde veya sigorta şirketleriyle yaşanan ihtilaflarda, hukuki bilgi birikimi ve tecrübesiyle bir avukat yanınızda olduğunda çok daha güçlü bir konumda olursunuz.
Sıkça Sorulan Sorular (S.S.S.)
Araç mahrumiyet bedeli günlük ne kadardır?
Araç mahrumiyet bedelinin günlük tutarı, aracın marka, model, segment ve yaşına göre değişir. Ekonomik sınıf bir araç için günlük 1400–1500 TL civarı bedel hesaplanabilirken, üst segment veya lüks araçlarda bu rakam 2.000 TL’nin üzerine çıkabilir. Günlük bedel, mahkeme veya bilirkişi tarafından piyasa rayicine göre belirlenir.
Araç mahrumiyet bedeli kimden istenebilir?
Trafik kazasında aracınıza kusuruyla zarar veren tarafın sürücüsü ve araç sahibi (işleten) bu tazminattan sorumludur. Talep doğrudan bu kişilere yöneltilir.
Araç mahrumiyet bedeli nedir 2025?
2025 yılı itibarıyla araç mahrumiyet bedeli, trafik kazası sonucu onarıma giren aracın kullanılamadığı günler için günlük emsal kira bedeli üzerinden hesaplanan tazminattır. Hukuken, araçtan yoksun kalınan süre için uğranılan zarar bu bedelle karşılanır.
Araç mahrumiyet bedeli nereden alınır?
Bu tazminat; kusurlu karşı taraf sürücüsü ve araç sahibine karşı dava ya da icra takibi yoluyla talep edilebilir.
Araç hak mahrumiyeti nasıl alınır?
Öncelikle kusur oranını ve zarar miktarını belgeleyen evraklar (servis süresi, emsal kira bedeli, ekspertiz raporu) toplanır. Ardından karşı tarafa başvuru yapılır. Olumsuz yanıt alınırsa, icra takibi veya tazminat davası yoluna gidilerek bu bedel tahsil edilir.
Mahrumiyet bedeli sigortadan alınır mı?
Zorunlu trafik sigortası poliçesi araç mahrumiyeti zararını karşılamaz. Bu zarar poliçe teminatı dışındadır. Talep, doğrudan kusurlu şahıslara (sürücü ve araç sahibi) yöneltilir.
Araç Mahrumiyet Bedeli Yargıtay Kararları
ZMMS Poliçeleri Araç Mahrumiyeti Karşılamaz
(Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2015/7661 E.,2016/530 K)
“Davalı … şirketi, davalılara ait araçların trafik sigortacısı olup araçta meydana gelen gerçek zarar miktarı ile sorumludur. Davacı vekili hasar bedeli ve değer kaybı yanında araç mahrumiyeti
Tasarruf Edilen Giderlerin Tazminattan Düşürülmesi
(Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2008/3257 E., 2008/5241 K.)
“Davacının talebi doğrultusunda hükme esas alınan bilirkişi raporunda soyut olarak günlüğü 90 YTL’den araç mahrumiyeti
Pert Araç Durumunda
(Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2015/5643 E., 2015/13009 K.)
“Davacı aracının pert kabulünün zorunluluğu karşısında, davacının emsal nitelikte yeni bir araç alması için gereken süre oranında araç mahrumiyeti
Bu durumda, davacının kazada ağır hasarlanan ve onarımı ekonomik olmayan aracı yerine, emsal nitelikte yeni bir araç alması için geçecek süre belirlenip, bu süreye tekabül eden araç kiralama bedelinin hesap edilmesi için konusunda uzman bilirkişiden rapor alınması ve davacının araç mahrumiyeti
Bu Yazılara da Göz Atın:
Trafik Kazası Tazminat Hakları
Değer Kaybı Başvurusu Nasıl Yapılır?
Tüketici Hakem Heyeti’ne başvuru
