Araç sahipleri, trafik kazası sonrası hasar onarımı sürecinde orijinal parça fark bedeli kavramıyla karşılaşabilirler. Özellikle sigorta şirketleri ile yapılan hasar onarımlarında, orijinal parça yerine daha ucuz eşdeğer parçalar kullanılması durumunda ortaya çıkan bu fark bedeli, hem binek araçlar hem de ticari araçlar için önemli bir konudur.
2025 yılı itibarıyla güncel mevzuat ve yargı kararları ışığında, bu yazımızda orijinal parça farkı, halk arasında bilinen adıyla hasar farkı bedeli, hangi durumlarda gündeme gelir ve nasıl talep edilir gibi soruları yanıtlayacağız. Ayrıca sigorta hukuku, Karayolları Trafik Kanunu ve Yargıtay içtihatları ile desteklenen bilgilerle konuya açıklık getirirken, değer kaybı tazminatıyla olan ilişkisine de değineceğiz.
Orijinal Parça Fark Bedeli
Kısaca ifade etmek gerekirse orijinal parça fark bedeli, hasar gören aracın onarımında orijinal parçaları yerine eşdeğer veya yan sanayi parçalar kullanıldığında ortaya çıkan mali farktır. Bir trafik kazası sonrası aracın tamir edilmesi için gereken gerçek masraf, hasar gören parçaların aynı modelin orijinal parçalarıyla değiştirilmesidir. Eğer onarım sırasında daha düşük maliyetli yan sanayi parçalar kullanılırsa, aracın tamir masrafları tam olarak karşılanmamış olur. İşte bu durumda, orijinal parça ile yan sanayi parça arasındaki fiyat farkı, araç sahibinin uğradığı ek zarar kalemi olarak karşımıza çıkar.
Bu kavramın temelinde “gerçek zarar” ilkesi yatmaktadır. Yargıtay kararlarında da vurgulandığı üzere, bir kazada zarar gören aracın gerçek zararının tazmini, tamamen orijinal parçalarla onarım yapılması ile mümkün olur. Aracın hasarlı parçaları orijinal yerine daha düşük kaliteli parçalarla değiştirildiğinde, araç sahibinin malvarlığındaki eksilme tam olarak giderilmiş sayılmaz. Bu nedenle eksik kalan tutar, hasar farkı tazminatı adı altında sigorta şirketinden talep edilebilir. Halk arasında bu bedel kimi zaman “hasar farkı” veya “parça farkı” olarak da anılmaktadır.
Orijinal Parça Fark Bedeli Hangi Durumlarda Ortaya Çıkar?
Orijinal parça fark bedeli, genellikle trafik kazası sonrası sigorta kapsamında yapılan onarımlarda gündeme gelir. Başka bir ifadeyle, aracınız bir kazada hasar gördüğünde ve karşı tarafın trafik sigortası (zorunlu mali sorumluluk sigortası) veya kendi kasko sigortanız üzerinden onarımı yapıldığında, kullanılan yedek parçaların türü önem kazanır.
Eğer onarım sırasında orijinal parça yerine eşdeğer parça (kalite olarak orijinale denk, TSE onaylı parça) ya da yan sanayi parça (orijinal olmayan, daha ucuz parça) kullanılırsa, onarım masrafı düşer. Ancak bu tasarruf, araç sahibinin zararı açısından bir açık oluşturur. Aracın tam olarak eski haline getirilmesi için gereken tutar ile yapılan onarımın tutarı arasındaki bu fark, işte orijinal parça fark bedeli olarak doğar.
Örneğin araçta hasar alan parçaların orijinal parçalar ile değişimi yapılsaydı onarım 50.000,00 TL tutacak olmasına karşın yan sanayi parçalarla onarımı 30.000,00 TL’ye yapıldıysa orijinal parça fark bedeli 20.000,00 TL olacak olup bu tutarı sigorta şirketinin ödemesi zorunlu olacaktır.
Sigorta Şirketi Orijinal Parça Farkını Ödemek Zorunda mı?
Kanunen bakıldığında, sigorta şirketleri orijinal parça farkını karşılamakla yükümlüdür. Zorunlu Trafik Sigortası Genel Şartları’nın “Tazminat ve Giderlerin Ödenmesi” başlıklı B.2 maddesine göre, hasar gören parçanın onarımı mümkün değilse öncelikle eşdeğer parça veya çıkma parça ile değişim, bunlar mümkün değilse orijinal parça ile değişim yapılmalıdır. Bu hüküm, sigorta kapsamında onarım yapılırken orijinal parça kullanılmasının esas olduğunu ve araç değerindeki olası artışın bile sigortalının lehine değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
Uygulamada sigorta şirketleri maliyeti düşürmek için eşdeğer veya yan sanayi parça kullanmak istese de, hukuken “gerçek zararı” karşılama yükümlülüğü sigortacıdadır. Bu nedenle, eğer sigorta şirketi onarımda orijinal parça kullanmadıysa veya TSE onaylı kaliteli bir eşdeğer parça takmadıysa, ortaya çıkan eksik bedeli (yani parça farkını) ödemek durumundadır. Nitekim sigorta şirketleri aracın onarılıp onarılmamasından, fatura sunulup sunulmamasından bağımsız olarak araçta oluşan gerçek zarar tutarından sorumludur.
Özetle, sigorta poliçe limitleri dahilinde ve kusur oranında kalmak şartıyla, “hasar farkı” olarak da adlandırılan orijinal parça fark bedelini sigorta şirketinden isteme hakkınız vardır. Sigorta şirketi bunu ödemekten kaçınsa bile, hukuki yollarla hakkınızı arayabileceğinizi unutmamalısınız.
Değer Kaybıyla İlişkisi Nedir?
Trafik kazası sonrasında talep edilebilen iki farklı zarar kalemi olan değer kaybı ve orijinal parça farkı çoğu zaman birbirine karıştırılabiliyor. Oysa bunlar farklı nitelikte tazminat kalemleridir. Değer kaybı, aracınızın hasar görüp onarıldıktan sonra ikinci el piyasa değerinde meydana gelen düşüşü ifade eder. Araç ne kadar iyi tamir edilirse edilsin, kaza geçirmiş olması nedeniyle piyasa değeri benzer kazasız bir araca göre azalabilir; işte bu azalma için karşı tarafın sigortasından değer kaybı tazminatı talep edilebilir. Orijinal parça fark bedeli ise yukarıda anlattığımız gibi onarım masraflarının eksik ödenmesinden doğar ve aracın tamirinde orijinal yerine daha ucuz parça kullanılmasıyla ilgilidir.
Her iki kalem de aynı kazadan kaynaklanabilir ve birbirini dışlamaz. Nitekim bir araç sahibinin, kusurlu tarafın trafik sigortasından hem araç değer kaybını hem de orijinal parça fark bedelini talep etmesi mümkündür.
Sigorta şirketi, poliçe limitleri dahilinde olmak üzere bu kalemleri ödemekle yükümlüdür. Dolayısıyla, aracınız bir kazada hasar görmüşse, hem onarım masraflarınızın tam karşılanmasını (parça farkı dahil) hem de aracınızın piyasa değerindeki düşüşün telafisini (değer kaybını) ayrı ayrı değerlendirmelisiniz. Bu iki hak birbirinin alternatifi değil, tamamlayıcısıdır.
Konuyla ilgili daha detaylı bilgi almak için değer kaybı konusunda kaleme aldığımız makalemize de göz atmanızı tavsiye ederiz.
Orijinal Parça Fark Bedeli Nasıl Talep Edilir?
Kaza sonrasında aracınızın onarımı tamamlandı ve orijinal parça farkı doğduğunu düşünüyorsanız, belli adımları izleyerek bu farkı talep edebilirsiniz:
- Sigorta şirketine başvuru yapın: Öncelikle, karşı tarafın sigorta şirketine (veya kendi kasko sigortanıza) yazılı olarak başvurmalısınız. Başvurunuzda kaza bilgilerini, araç ve poliçe bilgilerini ve talep ettiğiniz parça farkı tutarını gerekçesiyle belirtin. Bu yazılı talep, sigorta şirketine resmi bir süre tanımak amacıyla yapılır.
- Sigortanın cevabını değerlendirin: Sigorta şirketi talebinizi kabul ederse, belirttiğiniz orijinal parça fark bedelini size ödeyecektir. Ancak çoğu durumda sigortalar bu tip talepleri ilk aşamada tamamen reddedebilir veya kısmen ödeme teklif edebilir. Eğer sigortadan gelen cevap olumsuz ya da ödeme eksik ise, bu durumda bir üst adıma geçmeniz gerekebilir.
- Tahkim veya dava yoluna başvurun: Sigorta şirketi ödeme yapmaz ya da eksik yaparsa, hukuki yollara başvurma hakkınız doğar. İki seçenek bulunmaktadır: İlki, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurmaktır. Tahkim, sigorta şirketleriyle yaşanan uyuşmazlıklarda genellikle hızlı ve tüketici lehine kararlar verebilen bir mekanizmadır. Başvurunuz üzerine komisyon, dosyanızı inceleyip uzman bilirkişiler aracılığıyla rapor aldırıp karar verebilir. İkinci seçenek ise dava açmaktır. Sigorta şirketine karşı (ve gerekirse kazaya sebep olan araç sürücüsü veya malikine karşı) genel mahkemelerde tazminat davası açabilirsiniz.
- Yasal süreleri kaçırmayın: Orijinal parça farkı talebi için zamanaşımı süresine dikkat etmek gerekir. Bu tür taleplerde genel zamanaşımı süresi kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 2 yıldır.
Yukarıdaki adımları atarken, elinizdeki delilleri ve belgeleri düzgün sunmanız talebinizin başarısı için kritik önem taşır. Eksik belge olması halinde sigorta şirketi veya tahkim heyeti ek evrak talep edebilir, bu da süreci uzatabilir. Bu nedenle, kazanın akabinde tüm evrakları toplamaya özen gösterin.
Hangi Belgeler Gerekir?
Orijinal parça fark bedelini talep ederken hazırlamanız gereken başlıca belgeler şunlardır:
Kaza Tespit Tutanağı: Trafik kazasının nasıl gerçekleştiğini ve tarafların kusur durumunu gösteren bu tutanak, talebinizin temelini oluşturur.
Araç Ruhsat ve Sigorta Poliçe Bilgileri: Kaza yapan aracınızın ruhsat bilgileri ve karşı tarafın trafik sigortası poliçe numarası/bilgileri gerekecektir.
Ekspertiz Raporu: Kaza sonrası sigorta şirketinin atadığı eksperin hazırladığı hasar raporu önemlidir. Bu raporda aracınızın hangi parçalarının hasar gördüğü, onarım masrafının ne kadar hesaplandığı ve hangi parçaların orijinal/yan sanayi olarak öngörüldüğü yer alır. Ekspertiz raporu, talep ettiğiniz parça farkının teknik temelini ortaya koyar.
Onarım Faturaları ve Servis Belgeleri: Aracınız tamir edildiyse, tamirhaneden alacağınız faturada kullanılan parçaların cinsi ve fiyatları yazar. Yetkili servis veya özel servis fark etmeksizin, araçta değişen parçaların listesi ve maliyeti belgelendirilmelidir. Bu sayede sigorta şirketinin ödediği tutarla orijinal parçaların gerçek maliyeti arasındaki fark somut olarak ortaya konabilir.
Bu belgelerin tam ve düzgün şekilde sunulması, talebinizin hızlı sonuçlanmasını sağlar.
KDV Farkı Bedeli Nedir?
Orijinal parça fark bedeli ile birlikte KDV farkı bedeli de sıkça rastlanmaktadır. Sigorta şirketleri araç onarımlarında bazen KDV ödemesi yapmamaktadır. Bu da yine hasar tutarında bir farka yol açmakta olup fatura ibraz edilmesi dahi aranmaksızın mağdurların sigorta şirketinden KDV farkı talep hakkı da bulunmaktadır.
Emsal Yargıtay kararlarında %20 K.D.V. tutarı eklenmeksizin, sigortalının gerçek zararının karşılanamayacağı hususu açıkça belirtilmiştir. Bununla birlikte, yine bu kararlarda, %20 KDV tutarının zararın bir parçası olduğu ve hasar bedeline KDV eklenmesinin fatura ibrazına bağlı olmadığı, KDV tutarı eklenmeksizin gerçek zararın giderilemeyeceği de açıkça belirtilmiştir.
İskonto Farkı Bedeli Nedir?
İskonto da uygulanan hasar onarımlarında sıkça anlaşmazlığa düşülen konulardan biridir. Sigorta şirketleri anlaşmalı servisler ile yapılan onarımlarda fahiş iskonto oranları gösterebilmektedir. Öyle ki %30-%40 iskonto uygulandığı yaygın görülmektedir. İskonto oranının böyle yüksek belirtildiği durumlarda da yargılama yolunda önemli sonuçlar alınabilmektedir. Genellikle yargılamada atanan bilirkişi, makul iskonto oranlarını esas alarak hasar bedelini belirtmektedir. Bu oran genellikle %10-15 bandında olmaktadır.
Sigorta Tahkim Komisyonuna Başvuru
Tahkim komisyonuna başvuruya, daha önce Değer Kaybı Başvurusu yazımızda değinmiştik. Orijinal parça fark bedeli için de usuller aynı şekildedir. Uygulamada genellikle sigorta şirketine poliçe limitleri dahilinde hem hasar farkı hem değer kaybı bedeli için birlikte talepte bulunulmaktadır.
2025 yılında ZMMS limitlerine göre araç başına 300.000,00 TL poliçe limiti bulunmaktadır. Eğer aracın hasar ve değer kaybı bedeli bu tutarı aşıyorsa, aşan tutarlar için kusurlu taraf araç sürücüsü veya ruhsat sahibi sorumlu olacak olup ona dava yöneltilecektir.
Sigortaya yazılı başvuru yapılmasının akabinde 15 gün beklenilecektir. 15 günlük yasal sürenin dolması sonucu Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru yolu açılacaktır.
Tıpkı değer kaybı başvurusunda olduğu gibi kazaya dair gerekli olan bütün evraklar sisteme yüklenilir. Sigorta Tahkim Komisyonu, ortalama 4-6 ay içerisinde dosyaları sonuçlandırmaktadır. Bu sebeple genel mahkemelerde dava açmaya göre çok daha hesaplı ve kısa sürede sonuç sağlamaktadır. Uygulamada da genellikle hasar farkı ve değer kaybı alacakları komisyonda çözüme ulaşmaktadır.
Hasar Farkı ve Değer Kaybı Avukatı Ankara
Orijinal parça fark bedeli ve değer kaybı talebini bir avukat yardımıyla takip etmek, sürecin en sağlıklı şekilde işlemesini sağlar. Bu konudaki avantajlardan bazıları şunlardır:
Hukuki bilgi: Sigorta hukuku ve tazminat davaları uzmanlık gerektiren alanlardır. Deneyimli bir avukat, Karayolları Trafik Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve ilgili mevzuatı yakından bildiği için haklarınızı en doğru şekilde savunabilir.
Usul ve prosedür takibi: Bir avukat, sigorta şirketine başvurunun nasıl ve nereye yapılacağını, Sigorta Tahkim Komisyonu başvuru şartlarını veya dava açma prosedürünü adım adım takip eder. Süreçte uyulması gereken süreleri kaçırmadan işlemleri yapar. Böylece olası hak kayıplarının önüne geçilir.
Sigorta şirketiyle müzakere gücü: Bir avukatın varlığı, sigorta şirketlerinin talepleri ciddiye alma oranını artırabilir. Sigorta firmaları, avukat aracılığıyla yapılan taleplerde haksız oldukları noktaların bilincinde olarak uzlaşmaya daha yatkın olabilirler.
Zaman ve stres tasarrufu: Hukuki süreçleri tek başınıza takip etmek zaman alıcı ve stresli olabilir. Avukatınıza vekalet vererek süreci ona devrettiğinizde, siz günlük hayatınıza devam ederken o sizin adınıza resmi yazışmaları, başvuruları ve gerekirse duruşmaları takip edecektir. Bu da size zaman kazandırır ve olası yanlış işlem yapma riskini ortadan kaldırır.
Sonuç olarak, orijinal parça fark bedeli talebi gibi teknik detay barındıran ve sigorta şirketleriyle muhatap olmayı gerektiren süreçlerde, bir uzman avukatla çalışmak hak kaybı riskinizi en aza indirecektir. Eğer siz de benzer bir durumla karşı karşıyaysanız ve aracınızın tam olarak hakkını almak istiyorsanız, hukuki destek almanız faydalı olacaktır.
Sıkça Sorulan Sorular (S.S.S.)
Orijinal parça fark bedeli nedir?
Trafik kazası sonrası araçta orijinal yerine eşdeğer veya yan sanayi parça kullanıldığında, bu parçalarla orijinal parça arasındaki mali farktır. Araç sahibinin gerçek zararını karşılamak için talep edilebilir.
Fark bedeli ne demek?
Fark bedeli, aracın onarımı sırasında yapılan ödeme ile gerçek maliyet arasında kalan tutardır. Genellikle sigorta şirketinin ödediği tazminatın yetersiz kaldığı durumlarda ortaya çıkar.
Orijinal parça değişen sayılır mı?
Evet, orijinal parça takılan bir araçta o parça “değişen” olarak kabul edilir. Ancak orijinal parça kullanımı, ikinci el piyasa değerinde daha az olumsuz etki yaratır.
Hasar fark bedeli kimden istenir?
Hasar fark bedeli, kazada kusurlu olan tarafın zorunlu trafik sigortasından veya varsa kendi kasko sigortasından talep edilebilir. Talep doğrudan sigorta şirketine yapılır.
Sigorta orijinal parça takmak zorunda mı?
Eğer eşdeğer parça bulunamıyorsa veya araç yeni ise, sigorta şirketi orijinal parça taktırmakla yükümlüdür. Ayrıca araç sahibinin onayı olmadan yan sanayi parça kullanılamaz.
Hasar farkı nasıl hesaplanır?
Ekspertiz raporundaki parça fiyatları ile orijinal parça fiyatları karşılaştırılır. Aradaki mali fark tespit edilir. Bu fark, sigorta şirketinden parça farkı tazminatı olarak talep edilir.
Yargıtay Kararları
“Dava, trafik kazasından kaynaklanan maddi tazminat istemine ilişkindir. Somut olayda, hükme esas Adli Tıp Kurumu raporunda davacıya ait aracın onarımının hesaplanmasında orijinal parçalar yanında eşdeğer parçaların da esas alındığı anlaşılmaktadır. Gerçek zarar ancak aracın onarımında tamamen orijinal parçalar kullanılmak suretiyle sağlanır. Bu durumda mahkemece Adli Tıp Kurumu raporunda orijinal parça kullanılarak hesaplanan gerçek hasar miktarının doğru olduğunun kabulü gereklidir. Mahkemece; orijinal parça hesabına göre belirlenen miktar hükme esas alınması gerekirken, yan sanayi yedek parça hesabına göre hüküm verilmesi bozmayı gerektirmiştir.” T.C. YARGITAY 17. HUKUK DAİRESİ E. 2014/15938 K. 2014/13033 T. 30.9.2014
“…ekspertiz raporunda ve ekspertiz raporunu dayanak alan hükme esas Adli Tıp Kurumu raporunda davacıya ait aracın onarımının hesaplanmasında orijinal parçalar yanında eşdeğer parçaların da esas alındığı anlaşılmaktadır. Gerçek zarar ancak aracın onarımında tamamen orijinal parçalar kullanılmak suretiyle sağlanır. Bu durumda mahkemece, … tamamıyle orijinal parçalar dikkate alınarak, araçtaki hasar kalemleri ve bedeli tespit edilmek suretiyle tazminat miktarının hesaplanması hususlarında ayrıntılı, açıklamalı, denetime elverişli bir rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu biçimde hüküm kurulması doğru değildir.” T.C. YARGITAY 17. HUKUK DAİRESİ E. 2016/5293 K. 2017/8012 T. 20.9.2017
“Taraflar arasında düzenlenen Pert Araç Genişletilmiş Kasko Poliçesinin “Yedek Parça Klozu” başlıklı maddesinde “hasar gören sigortalı aracın onarımı mümkün olmayan ve değişimine karar verilen hasarlı parçaları için sigortacı tarafından muadil veya eşdeğer parça tedarik edilir. Parçanın tedarikinin, aracın onarımının yapıldığı servis veya sigortalı tarafından yapılması sigortacının onayına bağlıdır.” şeklinde düzenleme mevcuttur.
Hükme esas alınan bilirkişi raporunda değişmesi gereken parçaların sertifikalı eşdeğeri bulunmadığından orijinal parça fiyatlarının esas alındığı belirtilmiştir.
Şu durumda; yukarıda anılan Kara Araçları Kasko Sigortası Genel Şartları ve taraflar arasındaki poliçe hükümleri gereğince değişmesi gereken parçaların bedelinde eşdeğer parça fiyatlarının gözetilerek zarar kapsamının belirlenmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş ve kararın açıklanan nedenle bozulması gerekmiştir.” T.C. YARGITAY 4. HUKUK DAİRESİ E. 2022/14835 K. 2022/17772 T. 26.12.2022
Bu Yazılara da Göz Atın:
